WORK IN PROGRESS

Pro'l meidi

A

Sligaziun

Soluziun pussibla:

Eu n'ha mal il vainter/il cheu/la rain/la membra, ...

Eu'm saint mal/ eu n'ha da render/eu sun tuot stuorn/stuorna, eu sun stanguel/stangla, ...

Eu m'ha fat/fatta mal.

Eu sun crodada e m'ha ruot üna chomma/ün bratsch/üna costa, ...

Eu nun ha durmi bain, perquai ch'eu vaiva mangià/bavü massa bler / perquai ch'eu bad la glüna / perquai chi'd es massa cler/ massa blera canera/massa chod, ...

Erklärung

Ils students notan sül barometer il stadi actual da lur bainesser cullas cifras dad 1-3 (per las dumondas). Lura stan els sü e fan ün gir tras la stanza da scoula. A mincha constudenta o constudent ch'els inscuntran dumondan els, co chi giaja cun els e dan svess sclerimaint davart lur sandà, sch'els vegnan dumandats.

 

In üna seguonda runda fan ils students duos ulteriuras dumondas, nempe:

• Co hast durmi?
• Co at saintast tü hoz?

 

Sch'üna persuna respuonda ch'ella nu's sainta bain, dumonda il student, perche cha quai saja uschè. Il constudent pertoc/la constudenta pertocca po lura quintar (sch'el/ella voul), ingio chi fa mal e che chi'd es il problem.

 

Per garantir üna comunicaziun fluida po la magistra notar varsaquantas frasas vi da la tabla, per exaimpel:

Eu'm saint bain.

Eu nu'm saint bain, perquai cha ...

Eu nun ha durmi bain, perquai cha ...

Eu n'ha uschè mal il cheu, il vainter, la gula, ...

 

In classa vegnan lura ramassats ils mals e las expressiuns chi's douvra per exprimer, schi nu's sta bain. E sco punt al prossem exercizi po la magistra dumandar che chi's stopcha far, schi nu's sta propa na bain. (Soluziun: ir pro'l meidi).

B

Erklärung

Ils students taidlan ils dialogs (models da copchar) e respuondan a las dumondas. Sch'els fan quai inandret, survegnan els il pled da soluziun: VERBS REFLEXIVS.

 

Ils students sclerischan che cha l'expressiun significha e tscherchan insembel exaimpels pussibels. Ün exaimpel tipic as muossa illas dumondas da la lezcha A (Co at saintast tü hoz?). Cun agüd da quist exaimpel po la magistra declerar la colliaziun dal pronom cul verb ed uschè far la punt a la prosma lezcha.

Kopiervorlagen

Dialoge

C

Sligaziun

•

Pro verbs reflexivs sun il subject e l'object direct identics. Els expriman ün'acziun chi pertocca il subject.

Exaimpels:

Eu am tir aint. – Ich ziehe mich an.

Tü at lavast. – Du wäschst dich.

Varsaquants verbs sun in vallader adüna reflexivs. Els nun existan sainza pronoms reflexivs. Per exaimpel: as turpiar, as svarguognar, s'intardar, as retardar, s'inclinar, as fidar, …
•

Hoz nu'm saint eu bain, perquai ch'eu nun ha durmi bain la not passada.

Daman ans inscuntrain nus cun amis da plü bod.

Prepara't/At prepara, uschigliö gnina massa tard!

Eu nu poss m'occupar da quai.
• Pronoms reflexivs vegnan apostrofats in cumbinaziun cun verbs chi cumainzan cun ün vocal. L'apostrof vain miss in quel cas davo il pronom reflexiv: eu m'allegr, tü t'allegrast, el s'allegra, vus s'allegrais. Davant verbs chi cumainzan cun ün consonant pon ils pronoms reflexivs am ed at gnir apostrofats. L'apostrof vain miss davo il subject: eu’m saint bain/eu am saint bain, tü't saintast bain/tü at saintast bain
•

Eir in frances vain il pronom reflexiv suvent apostrofà davant il verb chi cumainza cun ün vocal, in talian e spagnöl invezza brich. In tudais-ch ed inglais vain il pronom reflexiv miss davo il verb:

frances: Je m'occupe, tu t'occupes, il s'occupe ...; ma: je me réjouis, tü te réjouis, il se réjouit, ...

talian: (io) mi occupo, (tu) ti occupi, (lui/lei) si occupa, ...

spagnöl: (yo) me empleo, (tù) te empleas, (él/ella) se emplea, ...

tudais-ch: Ich beschäftige mich, du beschäftigst dich, ...

inglais: I wash myself, you wash yourself, he washes himself/she washes herself, ...

D

Sligaziun

Quista saira s'inscuntra ella cun sia megldra amia.

El as dà fadia da far bain la lavur. 

Elllas s'inclegian bain, perquai ch'ellas sun listess veglias ed han ils listess hobis.

Eu m'allegr chi vain bainbod prümavaira.

Mia nona as lava mincha bunura la fatscha cun aua fraida.

Els as güdan adüna cun far las lezchas.

Nus ans dumandain, scha quai es propa vaira.

At regordast/T'algordast amo, cur cha nus ans vain vis la prüma jada?

Erklärung

Ils students implischan las loccas culs verbs adattats. I's tratta da verbs ch'els cugnuoschan fingià, ma na sco verbs reflexivs. L'ultima frasa ('At regordast amo, cur cha nus ans vain vis la prüma jada?') fa la punt a l'incumbenza d'approfundimaint. I's tratta da la prüma part da la chanzun Sas aunc (Sast amo) dals chantauturs sursilvans Alexi e Marcus. Ils students taidlan la chanzun e legian al listess mumaint il text in vallader. A basa da la traducziun fan els lura la lezcha.

E

Erklärung

Avant co cumanzar l'exercizi prouvan ils students da chattar las güstas expressiuns per las illustraziuns. La magistra po notar las expressiuns vi da la tabla o eir laschar scumpartir als students las expressiuns sül model da copchar. Quai po ella eir laschar far in gruppas pitschnas. Per finir quist'actività po la magistra dumandar als students che ulteriurs mezs o metodas ch'els proponissan in cas d'üna malatia. Eir quai vain notà vi da la tabla e dovrà per la seguonda part da l'exercizi

 

Ils students collian lura ils chotens 1-18 cun üna da las illustraziuns, las soluziuns vegnan controlladas in classa. Üna persuna as drizza ad ün'otra culla seguainta dumonda: «Tü hast tschüf aint ün dafraid. Che douvrast?» La persuna respuonda a la dumonda e formulescha svess üna dumonda a basa d'ün oter simptom.

 

Sco finischun discutan ils students las dumondas in classa.

F

Erklärung

Ils students scrivan il text in lur quadern da lavur. Per finir dà mincha student a tschels ün tip medicinal a basa da sia aigna experienza. Tuot tenor situaziun e giavüsch as poja s'indreschir davart detagls o argumantar per o cunter ün mez o üna metoda propuonüts dals students.

G

Erklärung

Ils students exerciteschan in gruppas da trais üna scena pro'l meidi (paziaint, meidi, reschissur). Il paziaint va cun ün da seis mals, real o inventà, pro’l meidi, il reschissur inscenescha la situaziun, quai voul dir ch'el accumpogna la scena cun seis cussagls. La scena vain giovada plüssas jadas, fin ch'ella es pronta per la preschantaziun in classa.

 

Las situaziuns vegnan lura preschantadas in classa. Las gruppas chi guardan la scena decidan, scha'l meidi/la doctoressa ha reagi bain e scha las propostas da masdinar fan sen.